Waarom is slaap zo belangrijk?

Slaap is letterlijk nodig om te overleven. Zonder slaap zul je het gewoon niet reden in het dagelijks leven. Dit bleek ook bij dieren zo te zijn. Die stierven af na een lange periode van geen slaap te hebben gehad. Probeer dus absoluut nooit zonder slaap te leven.
Niet of weinig slapen heeft ook negatieve effecten op jouw lichaam. Je concentratievermogen en reactievermogen zullen zwaar afnemen als dit jou overkomt.
Slapen is dan ook heel belangrijk voor het herstel van jouw hersenen. Meeste informatie die jij opneemt overdag, speelt zich opnieuw af terwijl je aan het slapen bent. Niet dat je dit door hebt. In sommige gevallen dromen mensen hierover.
Slapen zorgt dat je energie bespaard. Waardoor je minder op prikkels reageert, wat zorgt voor rust en ontspanning in jouw leven.
Slaap is dus zowel belangrijk voor jouw fysieke gezond en mentale gezondheid. Wil je hier meer over lezen? Lees dan meer over fysieke gezondheid op deze pagina. En meer over mentale gezondheid op deze pagina.

Wat gebeurd er precies terwijl je aan het slapen bent?

Tijdens het slapen doorloop je verschillende cyclussen. Dit zijn er in het totaal vier. Bij de eerste cyclus bereid het lichaam zich voor om te gaan slapen. Je wordt ontspannen en je hart begint wat langzamer te kloppen. Ook daalt je lichaamstemperatuur. De eerste cyclus duurt meestal niet langer dan vijf minuten. Eenmaal als de eerste cyclus voorbij is dan kom je terecht bij de tweede. Dit is dan de lichte slaap. Hier ben je dus wel al aan het slapen, maar kunnen geluiden jou nog snel wakker krijgen.

Dan komen we bij cyclus drie. Dit gebeurd ook al binnen een paar minuten. Dan daalt je hartslag nog meer, word je hele lichaam ontspannen en word je ook niet zo snel meer wakker van geluiden. De echte diepe slaap begint bij cyclus drie en vier. De ademhaling wordt dan ook diep en regelmatig. Dan heb je de herstelfase bereikt. Dit wil zeggen dat jouw brein en lichaam energie aan het bouwen zijn voor de volgende dag.

Hier vinden dan ook de herstellen plaats van de spieren en organen. Jouw lichaam heeft deze rust nodig om optimaal te kunnen functioneren. Daarom is de herstelfase ook zo enorm belangrijk. Het liefst zit je acht uur in de herstelfase, maar dat is best lastig, want de herstelfase is maar rond de 80% van je daadwerkelijk slaaptijd. Leuk feitje je weet dat je in de herstelfase hebt gezeten, als je wakker wordt gemaakt en je bent helemaal suf.

Wat zijn de gevolgen van slaaptekort?

Tijdens de slaapcyclus heeft jouw lichaam tijd om te herstellen van de dag. Zo kan hij zich weer voorbereiden op de volgende dag, zodat jij weer helemaal fit bent. In theorie kunnen we zeggen dat jouw lichaam een onderhoudsbuurt krijgt tijdens de slaap. Door te weinig slaap, herstelt jouw lichaam niet genoeg om optimaal te kunnen functioneren. Veel auto ongelukken gebeuren dan ook door mensen die last hebben van een zwaar slaaptekort. Hierdoor zijn ze niet actief genoeg om goed mee te kunnen doen aan het verkeer.

Omdat je moe bent nemen jouw concentratievermogen en reactievermogen af. Dit zijn twee hele belangrijke dingen waardoor jij goed kunt functioneren op een dag en op de weg. Daarom is het niet raadzaam om deel te nemen aan het verkeer als je last hebt van zware slaaptekort.

Te weinig slaap kan ook zorgen voor veel prikkelbaarheid op een dag, verdriet en weinig energie om dingen te gaan doen. Zo word jouw geheugen ook aangepast, omdat je lastiger dingen kunt onthouden als je moe bent. Zo kun je dus slechter leren en denken op een dag. Zelfs is er een kans dat als je te weinig slaapt je het risico verhoogt tot overgewicht. Dit wegens dat slaaptekort zorgt voor meer aanmaak van de honger-stimulerende hormoon ghreline, en minder voor het remmende hormoon leptine. Wat als het de normale cyclus verloopt, zorgt dat je juist overdag honger krijgt.

Als je regelmatig te weinig slaapt, bouw je aardig snel slaaptekort op. Als je bijvoorbeeld vijf dagen in de week zes uur slaapt en de andere twee acht of negen uur slaapt, gaat jouw brein jouw ritme al snel aanpassen. Jouw brein draait dan een knopje om waardoor hij gaat denken dat het normaal is om minder slaap te krijgen. Zo kan het al zijn na een week dat je opeens zevenenhalf uur slaap als normaal gezien word door jouw hersenen. Wat kan zorgen op lange termijn dat dit nog minder word. En zo jouw lichaam niet goed kan herstellen tijdens de slaap.

Veel mensen denken dan ook ze het tekort in het weekend lekker kunnen inhalen. Klinkt natuurlijk heel leuk en aardig. Dat je denkt dat je zes uur kan slapen doordeweeks en dan zegt ik haal het wel in het weekend in met twee dagen negen of tien uur. Zo herstel je helaas nooit het slaaptekort wat je aan het opbouwen bent doordeweeks. Het bijslapen kan jou wel het gevoel geven dat het heeft gewerkt, maar op lange termijn heeft dat geen enkel zin en zullen de gevolgen van slaaptekort alsnog aanwezig zijn door het doordeweekse ritme. De gevolgen op lange termijn kunnen best ernstig zijn. Zo heb je een risico op hartfalen, een hoge bloeddruk, de mogelijkheid op diabetes type II en zelfs de kans op beroertes.

Is acht uur slaap daadwerkelijk nodig om goed te functioneren?

De meeste mensen hebben zeven tot negen uur slaap nodig per nacht. Er wordt hier een onderscheid gemaakt tussen kortslapers, middellange slapers en lange slapers. Waarin kort zeven uur is, middel acht uur en lang negen uur slaap. Nog minder dan 1% van de mensen functioneert goed op minder dan zeven uur slaap. De meeste mensen vallen dan ook in de groep van middellange slapers.

De slaapduur die jouw lichaam nodig heeft word bepaald door een aantal dingen. Dit door jouw genetische aanleg en externe factoren. De externe factoren zijn dan: Jouw leeftijd, geslacht en wat jij allemaal op een dag aan het doen bent. Dit allemaal zorgt voor een hogere of lagere nood voor slaap. Als je op een dag met veel zaken bezig bent lichamelijk en geestelijk, zul je meer slaap nodig hebben dan anderen die niet zoveel bezig zijn op een dag.

Jou hersenen beheersen over een soort klok. Deze klok is dan ook de biologische klok in onze hersenen van een groepje cellen samen. Die cellen in onze hersenen geven een seintje aan een orgaan in de hersenen dat het tijd is om te gaan slapen. Dit orgaan is de pijnappelklier. In deze klier wordt het hormoon melatonine aangemaakt. Vast wel is van gehoord, want het is een slaapmiddel in kleine pillen variant. Als er een goed verband is tussen donker en licht, zal jouw lichaam de perfecte hoeveelheid melatonine aanmaken. Dit is helaas niet het geval natuurlijk. Dit omdat de zon in sommige seizoenen weer eerder of later opkomt en ook eerder of later onder gaat. Het moment dat er daglicht of kunstlicht aanwezig bij jou is, wordt er een seintje gedaan naar jouw lichaam die zorgt dat de melatonine aanmaak zo goed als stop zet. In het licht wordt er dan ook zo goed als nul melatonine geproduceerd. Of je moet wel heel lang niet geslapen hebben, want dan kan jouw lichaam het ook aanmaken terwijl er licht op je schijnt.

Zeven tips om te slapen als dat niet lukt

1. Neem een warme douche

Je hoort wel vaker dat je lichaamstemperatuur moet dalen als je wilt gaan slapen. Waarom dan een warme douche nemen?

Doordat jouw lichaam overdag druk bezig is, is douche een rust moment voor je lichaam.
Voordat je gaat slapen lig je toch in bed even te relaxen, waardoor je lichaamstemperatuur toch al daalt. Doordat je al warm bent van de douche slaap je nog makkelijker.
Door warm douche worden jouw bloedvaten wijder.
Doordat de bloedvaten wijder worden, kan er meer zuurstof komen in je lichaam. Wat zorgt voor meer rust.
Dit zorgt dan dat jouw lichaamstemperatuur nog verder daalt. Waardoor je helemaal sloom wordt.
Doordat je dus sloom en moe van de douche wordt, kan je ideaal in slaap vallen.

2. Deze tip is voor als je ligt te woelen in bed

Je blijft maar draaien in bed en bent heel onrustig. Dit heeft er dan mee te maken dat je onrustig bent in je hoofd. De juiste lighouding is er niet en je irriteert je er gewoon aan. Ook heb je dan het gevoel dat je helemaal niet moe bent, terwijl je wel een lange dag hebt gehad. Het beste om te doen is even uit de situatie stappen en je gedachte ergens anders op zetten. Loop een klein ommetje of ga even wat anders doen dan in bed liggen. Zie meer informatie bij de volgende tip.

3. Verzet je gedachten

Het kan heel goed dat je niet kan slapen, omdat er zoveel in je hoofd aan het spelen is. Zo zijn wij mensen er goed in om onszelf een beetje gek te maken voor het slapen. Denken aan dingen terwijl je wilt slapen, helpt dan ook helemaal niet.

Het doel is dus stoppen dat je in je gedachten blijft hangen. Je kunt dan dingen doen zoals een boek gaan lezen wat niet te lastig is om te lezen. Zodat je hersenen moe worden. Het is af te raden om te gaan kijken of je telefoon.

Nog meer opties:

Alvast de vuilnis buiten zeggen en wat frisse lucht vangen
Even wat kleine dingen opruimen in het huis
Je lunch al klaarmaken voor werk
De tafel dekken voor morgenochten

Het is belangrijk dat je dingen doet waarbij je je handen moet gebruiken, en dan ook niet te veel bij hoeft na te denken.

4. Eet wat fruit of drink een glas melk

Het klinkt misschien een beetje vaag, maar voor heel veel mensen werkt dit echt enorm goed. In deze middelen zitten dan ook bestanddelen die zorgen dat jij meer melatonine aanmaakt. Je kunt zelfs een combinatie maken van de twee. Een smoothie maken. Ook al is het niet aangeraden altijd een smoothie te gaan drinken.

Niet alleen krijg je gezonde dingen binnen, maar ook ben je bezig met anderen dingen dan denken aan dat je moet slapen. Zo maak je gedachte leeg en kan je makkelijker in slaap vallen. Zelfs als je trek hebt, kan dit heel goed helpen als je niet kan slapen van de trek. De meest gebruikte fruit voor dit is wel een banaan.

5. Ga wat oefeningen doen in bed

Er zijn best wat oefeningen die je gewoon in bed kan doen zodat je lichaam wat moeër wordt. Deze oefeningen zorgen dat je ontspannen word in je lichaam en geest. Verschillende oefeningen kan je doen zodat je dus of moe wordt van de oefeningen of juist ontspannen ervan wordt.

Een oefening die ik zelf wel vaker gebruik, is dat je alles van vanaf teen tot je nek om de beurt gaat aanspannen. Zo begin je bij je teen aan te spannen, dan je voeten, dan je kuiten en zo door met de verschillende spiergroepen tot en met je nek. Die span je dan ook nog aan voor 10 tellen. Laat het los en ontspan alles daarna tegelijk. Doe dit twee of drie keer en je zult je zeker wat meer ontspannen voelen.

6. Maak je slaapkamer donkerder

Zorgen dat je slaapkamer donker genoeg is, is heel belangrijk als je goed inslaap wilt vallen. Er mag dan ook eigenlijk geen enkel schijn van licht in je kamer zitten. Zorg dat je geen licht van buiten binnen kan krijgen door je gordijn. Dit vooral als er een mooie lantaarnpaal letterlijk naast je kamer staat.

Het beste om te hebben zijn dikke verduisterende gordijnen. Heb je dit niet is dat niet een heel groot probleem. Probeer dan een laken te hangen voor de gordijnen. Hoe dikker het laken hoe beter.

Zorg dat lichtgevende objecten in je slaapkamer helemaal uit staan of afgeschermd zijn. Deze objecten kunnen ook nog wel is zorgen dat het niet helemaal lukt om te slapen. Al is het een klein ligt.

Denk aan objecten zoals:

Digitale wekker
Telefoon die oplicht van meldingen
Een lampje dat automatisch aan is als het in de stekker zit
Of je laptop die misschien nog half open staat

7. Zorg dat je slaapkamer koud genoeg is

Dit is eigenlijk de eerste stap die je gaat maken als je niet kan slapen, zorgen dat je slaapkamer lekker koud is. Je wilt dan ook het liefst dat je slaapkamer een temperatuur heeft van 18 graden. Natuurlijk is het geen ramp als je kamer een graadje warmer of kouder dan dat is.

Wat je kunt doen om je kamer op goeie temperatuur te krijgen, is je verwarming uit doen en je raam open zetten voor frisse lucht. Ook kun je een eventueel als je raam alleen maar helemaal open gaat een ventilator op een lage stand zetten. In de zomer is vooral een ventilator erg handig, want soms is buiten lucht helemaal nog niet zo fris. Tenzij het natuurlijk al aardig laat is.

Wat er wel gemeld moet worden, is dat ieder mens anders reageert op deze tips. Voor sommigen helpt het juist heel goed en voor anderen juist niet. Probeer de tips uit en hopelijk helpt het jou om in slaap te vallen. In hele sommige gevallen gebruiken mensen verdovende middelen om in slaap te vallen. Niet alleen medicatie, maar dan ook dingen zoals alcohol of Wiet en hasj. Probeer dit absoluut te vermijden anders heeft jouw lichaam zometeen nood aan die middelen om te slapen. Lees hier meer waarom dat soort middelen beter niet gebruikt kunnen worden voor slaap en in het algemeen.